[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Był to podług niegotylko okropny łańcuch sprzysiężeń, buntów, zabójstw, rzezi, rewolucji, wygnań i najszkarad-71niejszych skutków, które chciwość, partyjnictwo, hipokryzja, zdrada, okrucieństwo, zaja-dłość, szaleństwo, nienawiść, zazdrość, żądza, złość i ambicja mogły wydać.Podczas następnej audiencji Jego Królewska Mość powtórzył znowu wszystko, co mu po-wiadałem.Porównał zapytania swoje, które mi czynił, z odpowiedziami, które mu dawałem, apotem wziąwszy mnie na ręce swoje i łagodnie głaszcząc, wyraził się w tych słowach, któ-rych nigdy nie zapomnę, równie jak i sposobu, którym je wymówił:- Mój malutki przyjacielu, Grildrigu, uczyniłeś niezwyczajną swego kraju pochwałę.Do-wiodłeś arcydobrze, że niewiedza, lenistwo i występek są właściwymi przymiotami do ubie-gania się o miano prawodawcy, że prawa bywają objaśniane, tłumaczone i stosowane przezosoby, których interes i umiejętności skłaniają do zepsucia, zawikłania i omijania tych praw.Pierwotne zasady instytucji waszego rządu mogłyby jeszcze uchodzić, ale widzę, że je wy-stępki cale odmieniły.Z tego nawet, coś mi powiadał, nie widzę, żeby jedna przynajmniejcnota była potrzebna dla dostąpienia urzędu.Nie widzę, żeby ludzie zaliczani byli do szlachtyprzez swoje cnoty; żeby kapłani wynoszeni byli na dostojeństwa przez świątobliwość i umie-jętności, żołnierze przez dobre sprawy i męstwo, sędziowie przez nieposzlakowaną poczci-wość, senatorowie przez miłość ojczyzny, ministrowie przez mądrość.Lecz co do ciebie -kończył Król - któryś większą część swego życia w podróżach przepędził, chcę trzymać, iżwystępkami swego kraju nie całkiem jesteś zarażony.Ale z tego wszystkiego, coś mi opo-wiadał, i z odpowiedzi, jakie z największym trudem z ciebie wydobyłem, sądzę, iż większaczęść współziomków twoich jest najszkodliwszym rodzajem robaków, jakiemu natura na po-wierzchni ziemi czołgać się pozwoliła.72ROZDZIAA
SIÓDMYDbaÅ‚ość Gulliwera o honor swojej ojczyzny.Czyni pożytecznÄ… Królowi propozycje, którajest odrzucona.NieÅ›wiadomość Króla w polityce.Nauki narodu tego sÄ… niedostateczne iograniczone.Ich prawa, sprawy wojenne i partie.Przez miÅ‚ość jedynie prawdy nie chciaÅ‚em zataić mojej z Królem rozmowy, lecz nieroz-tropnoÅ›ciÄ… byÅ‚oby z mojej strony, gdybym mu dal poznać wielkie oburzenie z powodu znie-wagi wyrzÄ…dzonej mojej ojczyz
nie.Z
miech szyderczy byłby niezawodnie takiego postępowa-nia skutkiem, słuchałem więc cierpliwie tych uwag tak mocno obrażających mój kraj rodzin-ny.%7łe ja byłem tego przyczyną, bardzo mnie martwiło, ale Król był tak ciekawy, pytania jegobyły tak liczne i trafne, że nie tylko wdzięczność, ale już nawet sama grzeczność wkładała namnie obowiązek odpowiadać mu z największą dokładnością.Dla usprawiedliwienia się z tegomogę zapewnić, że starałem się, ile możności, wielkiej części jego pytań zręcznie unikać ikażdej rzeczy najlepszy i najpochlebniejszy dawać obrót i barwę, gdyż stronność szlachetnadla mojej ojczyzny, którą Dionisius z Halikarnasu dziejopisarzom tak mocno zaleca, byłazawsze moim przymiotem.Nic nie opuściłem, co by mogło wady i ułomności mojej ojczyznyukrywać, a jej cnotę i zasługi w najwdzięczniejszym świetle wystawiać.Lecz niestety usiło-wania moje pomyślnym nie zostały uwieńczone skutkiem.Trzeba atoli wybaczyć Królowi, który żyjąc zupełnie odłączony od reszty świata, nie znaobyczajów i zwyczajów innych narodów.Ten niedostatek wiadomości będzie zawsze przy-czyną wielu p r z e s ą d ó w i o g r a n i c z o n e g o s p o s o b u m.y ś l e n i a, od czegomy i bardziej oświecone kraje Europy jesteśmy wolni.Byłoby rzeczą śmieszną, żeby wyobra-żenia o cnocie i występku jednego króla obcego, gdzieś tam daleko mieszkającego, miały byćbrane za prawidła i maksymy dla całej ludzkości do naśladowania.Dla potwierdzenia tego, co mówię, i pokazania nieszczęśliwych skutków ograniczonejedukacji opiszę rzecz jedną, w którą może trudno będzie uwierzyć.Dla zyskania sobie łaskiKróla podałem mu sposób robienia prochu, od jakich trzech - lub czterechset lat wynalezio-nego, którego największe nawet kupy jedna iskierka zapala, iż może góry w powietrze wysa-dzać, z trzaskiem i hukiem od piorunowego większym.Powiedziałem mu, że wsypawszyczęść tego prochu w rurę mosiężną lub żelazną można ciskać kulą ołowianą lub żelazną z takąprędkością i gwałtownością, że nic nie wytrzyma jej siły; że wielkie kule, przez zapalenietego prochu z rury wypędzone i wyrzucone, łamią, wywracają i walą całe pułki i roty, krusząnajmocniejsze mury, obalają najogromniejsze wieże, zatapiają największe okręty z tysiącamimajtków; że gęsto puszczane kule przecinają maszty i takielunek, rozbijają zwarte szeregi i73wszystko z ziemią równają; że tenże proch wsypany w kulę żelazną, którą rzuca się jednąmachiną, pali i tłucze domy, rzuca na wszystkie strony błyskawice i piorunuje wszystko, co-kolwiek się nawinie, a używamy tych kuł żelaznych przy obleganiu miast.PowiedziałemKrólowi, że umiem robić ten proch cudowny, do którego pospolite tylko i tanie rzeczy wcho-dzą, i że mógłbym tego sekretu nauczyć poddanych Jego Królewskiej Mości, jeśliby tegożądał; że za pomocą prochu tego mógłby zburzyć najmocniejsze w królestwie swoim miasto,jeśliby się kiedy ważyło zbuntować i monarsze swemu sprzeciwić; że mu tę małą czynięprzysługę na znak wdzięczności za wyświadczone mi dobrodziejstwa.Król był przerażony opisaniem tak okropnych prochu mego skutków i zdawał się nie poj-mować, w jaki sposób słaby, nędzny, podły, nikczemny, po ziemi czołgający się robak, domnie podobny (tak raczył się wyrazić), mógł wymyślić rzecz tak straszną i mówić o niej spo-sobem tak poufałym, iż zdaje się, że rzez
i spustoszenie, które ten wynalazek dziki powoduje,ma jedynie za fraszkę.- Musiał być - rzekł - jakim złym geniuszem, nieprzyjacielem całego stworzenia ten, coten proch wynalazł.Oświadczył mi, że chociaż wiadomość o nowych odkryciach w kunsztach i rzemiosłachnajwiększe mu sprawia ukontentowanie, wolałby utracić pół królestwa niżeli używać tak nie-szczęsnego sekretu, o którym zakazał mi pod karą śmierci kiedykolwiek wspominać [ Pobierz całość w formacie PDF ]