[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Dlatego warto zadać sobie pytanie: co jest warunkiem skuteczności?Gold i Stewart przedstawili listę dwunastu podstawowych cech skutecznego programu profilaktycznego.Pierwszą jest planowanie programu, każdy program wprowadzony w życie powinien bazować na solidnym planowaniu, przeprowadzonym przez lokalnych ekspertów, reprezentujących różnorodne formy życia społecznego.Każdy program profilaktyczny powinien posiadać pisemnie opracowaną koncepcję, w której byłyby przedstawione konkretne, mierzalne cele i zadania (druga cecha).Owe cele i zadania powinny wynikać z oceny potrzeb lokalnej społeczności.Kolejną cechą jest różnorodność działań dostosowanych do celów i zadań.Powinny obejmować dostarczenie informacji, edukację, rozwijanie umiejętności młodzieży i dorosłych, trening konfrontacyjny, alternatywny, jak również lokalne przepisy o charakterze zapobiegawczym.Program profilaktyczny powinien obejmować wszystkich członków danej społeczności, niezależnie od wieku, grupy wysokiego ryzyka i grypy specyficzne kulturowo.Kolejną, piątą cechą jest możliwość oceny skuteczności, dokonaną przez analizę zachowania uczestników programu oraz w odniesieniu do celów i zadań.Aby program był skuteczny musi być zgodny z potrzebami jego indywidualnych uczestników.Równie ważna jest współpraca z innymi działaniami wspierającymi zdrowie.Każdy program profilaktyczny powinien opierać się na założeniu, że profilaktyka realizowana jest na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym, ale najskuteczniejsze są zawsze programy o charakterze lokalnym (kolejna cecha).Długoterminowość (ósma cecha skutecznego programu), żaden program nie daje natychmiastowych wyników, gdyż wymaga on długiego okresu działania, wówczas dokonuje się integracja zabiegów profilaktycznych w życiu rodziny, szkoły, całej społeczności.Program profilaktyczny wykorzystuje wielorakie systemy i poziomy wewnątrz społeczeństwa w celu jednoczenia ich wysiłków.Ponadto działania profilaktyczne wymagają odpowiedniej reklamy i promocji, które będą ukazywały jego pozytywne wyniki w różnych systemach i wobec różnych ludzi.Ostatnią cechą jest powtarzalność.Program profilaktyczny powinien mieć pełną dokumentację, która obejmuje: jego filozofię, teoretyczne założenia, metody i procedury działania, zasady i wyniki oceny skuteczności, a to po odpowiedniej adaptacji umożliwi wykorzystanie takiego programu w odniesieniu do innych środowisk i populacji.Nowoczesna profilaktyka, aby była skuteczna powinna przebiegać równocześnie w wielu środowiskach, o których dotychczas myślano oddzielnie.Są nimi: szkoła, rodzina, społeczność lokalna i środowisko globalne.Najczęściej programy profilaktyczne koncentrowały się na szkole.Znacznie trudniej jest dotrzeć do rodziny.W ostatnich latach coraz wyraźniej widać znaczenie działań prowadzonych na obszarze społeczności lokalnej.Wiadomo, iż ten sam program profilaktyczny może być, mniej lub bardziej efektywny, w zależności od tego, co dzieje się dookoła: czy handlowcy sprzedają alkohol nieletnim, czy burmistrz pozwala na spożywanie alkoholu przy okazji imprez sportowych.Najtrudniej jest uzyskać wpływ na globalne przekazy kulturowe i medialne, głównie z tej przyczyny, że sprawują nad nimi władze siły i idee odmienne od tych, które wyznają osoby zajmujące się profilaktyką.Wyraźna jest dysproporcja pomiędzy nakładami na działania promujące alkoholi profilaktykę.Przygotowanie kompetentnych, profesjonalnych specjalistów w zakresie profilaktyki uzależnień jest sprawą kluczową dla skuteczności wszelkich działań na rzecz wychowania młodego pokolenia w trzeźwości.Wiedza i kompetencje profesjonalistów wpływają przecież nie tylko na ich pracę z dziećmi i młodzieżą, lecz także na świadomość społeczną oraz na jakość profilaktycznych oddziaływań poszczególnych środowisk i instytucji wychowawczych, w tym zwłaszcza szkoły.Realizowanie integralnego modelu profilaktyki uzależnień wymaga takiego przygotowania antropologicznego, które umożliwia dobrą znajomość oraz adekwatne rozumienie całego wychowanka: jego cielesności, emocjonalności, jego strategii myślenia, więzi, wartości oraz wrażliwości moralnej.Z tego względu profilaktycy uzależnień potrzebują podstawowej wiedzy z zakresu: psychologii społecznej, psychologii rozwojowej okresu dorastania, problematyki subkultur młodzieżowych, problematyki sieroctwa społecznego, socjologii, pomocy psychologicznej osobom pokrzywdzonym, problematyki uzależnień, antropologii, reguł prawnych dotyczących alkoholu i substancji psychoaktywnych, znajomości programów profilaktycznych.Jednocześnie potrzebują podstawowych kompetencji w dziedzinie komunikacji interpersonalnej.Chodzi tutaj zwłaszcza o zdolność przezwyciężania podstawowych barier w relacji wychowawca- wychowanek (związanych zwłaszcza z subiektywną percepcją rzeczywistości i blokami emocjonalnymi) oraz o umiejętność wychowawczego posługiwania się empatią i asertywnością.Realizacja profilaktyki w środowisku młodych ludzi wiąże się z niebagatelną odpowiedzialnością.Podejmując się tego rodzaju przedsięwzięć należy uświadomić sobie częsty fakt, że wiele wysiłku trzeba włożyć w to, aby po prostu nic nie zepsuć, nie pogorszyć.Punktem wyjścia do realizacji różnego rodzaju oddziaływań profilaktycznych jest sformułowanie właściwej diagnozy o charakterze, po pierwsze socjologicznym: m.in.odpowiedź na pytanie jakie są rozmiary zjawiska, którego dotyczy program (narkotyki, alkohol), jaki jest poziom wiedzy na ten temat, jakie są potencjalne zasoby do wykorzystania w realizacji programu, jakie są normy panujące w danym środowisku dotyczące danego zjawiska.Po drugie o charakterze psychologicznym, co stanowi punkt wyjścia do planowania działań terapeutycznych kierowanych do jednostek, rodzin i grup ryzyka.3.4.Przegląd programów profilaktycznych realizowanych w polskich szkołachW związku z zachodzącymi przemianami od początku lat dziewięćdziesiątych obserwuje się w Polsce zjawisko powstawania programów profilaktycznych, głównie opracowanych na potrzeby środowisk szkolnych.Dlatego warto w tym miejscu poświęcić nieco uwagi takim programom jak ,,Elementarz", ,,Noe", ,,Zanim spróbujesz", ,,Spójrz inaczej", ,,Tak czy nie", ,,Dziękuję nie".Drugi Elementarz czyli Program Siedmiu KrokówElementarz jest programem o największym zasięgu, gdyż według danych ETOH w latach 1994-1996 wzięło w nim udział ponad 670 tysięcy uczniów z całego kraju.Drugi Elementarz składa się kilku zajęć zwykle realizowanych na przestrzeni około dziewięciu tygodni z młodzieżą szkolną oraz trzech spotkań z rodzicami [ Pobierz całość w formacie PDF ]