[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Wtym przypadku studenci ocenili jej zachowanie jako niewłaściwe, prowokujące gwałt.Ustalenia te nie ograniczają się wyłącznie do studentów amerykańskich czytających ohipotetycznych przypadkach.W badaniu przeprowadzonym w Anglii stwierdzono, że aż 33%populacji wierzyło, że ofiary gwałtu są prawie zawsze temu winne (Wagstaff, 1982).W jakisposób możemy się wytłumaczyć z tak surowych atrybucji? Większość z nas uważa, żegrozne jest przeświadczenie, iż żyjemy w świecie, w którym ludzie nie z własnej winy mogązostać zgwałceni, być dyskryminowani, pozbawiani jednakowej płacy za jednakową pracę lubpozbawieni tego, co do życia niezbędne.Tak samo, jeżeli 6 milionów %7łydów zostałoeksterminowanych bez widocznych powodów, to wygodnie jest, w jakiś dziwny sposób,wierzyć, iż musieli zrobić coś, co ściągnęło na nich te wydarzenia.Ironia tej interpretacji jestobezwładniająca: dzięki takiemu myśleniu świat wydaje nam się bezpieczniejszy.Samospełniające się proroctwa raz jeszcze.Jeśli sądzisz, że Amy jest głupia i traktujesz jązgodnie z tym przekonaniem, to jest pewne, że w twojej obecności nie powie zbyt wielumądrych rzeczy.Jest to dobrze znane zjawisko samospełniającego się proroctwa, omówionew rozdziale 4.Jak do tego dochodzi? Sądząc, że Amy jest głupia, prawdopodobnie nie zadaszjej interesujących pytań i nie będziesz słuchał uważnie tego, co mówi; prawdę mówiąc,możesz nawet wyglądać przez okno lub ziewać.Zachowujesz się w ten sposób z powoduprostego przeświadczenia: po co tracić energię, zwracając uwagę na Amy, jeżeli jest małoprawdopodobne, iż powie coś mądrego lub interesującego? Ma to wtórnie silny wpływ nazachowanie Amy, ponieważ jeśli obecni nie zwrócą większej uwagi na to, co mówi, topoczuje się zaniepokojona i prawdopodobnie zamilknie i nie ujawni całej swej błyskotliwości i wiedzy, która w niej tkwi.Przede wszystkim posłuży to utrwaleniu przekonania, które oniej masz.Koło się zamyka; samospełniające się proroctwo zostaje zrealizowane.RYCINA 13.7.Eksperyment demonstrujący samospełniające się proroctwoWażność tego zjawiska dla stereotypizacji i dyskryminowania została przekonującozademonstrowana w eksperymencie przeprowadzonym przez Carla Worda, Marka Zanna iJoela Coopera (1974).Poprosili oni białych studentów college'u o przeprowadzeniewywiadów z osobami starającymi się o pracę; niektórzy z nich byli biali, a inni czarni.Niezdając sobie z tego sprawy, studenci ujawnili niezadowolenie i brak zainteresowania, kiedyrozmawiali z czarnymi kandydatami.Na przykład, siadali dalej, jąkali się, wywiad zaśkończyli znacznie wcześniej niż wówczas, gdy była to rozmowa z białymi kandydatami.Czypotrafisz zgadnąć, jak wpłynęło to zachowanie na czarnych kandydatów? By to stwierdzić,badacze w drugiej fazie eksperymentu w sposób kontrolowany zachowanie prowadzącegowywiad (w rzeczywistości swojego współpracownika), tak by odpowiadało sposobowi, w jakiosoby rzeczywiście przeprowadzające rozmowy traktowały czarnych albo białychkandydatów w pierwszym eksperymencie.Teraz wszyscy kandydaci byli biali.Badaczenagrali na taśmie wideo całość postępowania i o ocenę kandydatów poprosili niezależnychsędziów.Ci stwierdzili, że kandydaci, którzy zostali potraktowani w trakcie wywiadu tak, jakczarni w pierwszym eksperymencie, byli oceniani jako bardziej nerwowi i mniej efektywniniż ci, z którymi przeprowadzano wywiad tak, jak z białymi w pierwszym eksperymencie.Eksperymenty te jasno pokazują, że kiedy z czarnymi przeprowadzają wywiady biali, to wsposób niezamierzony sytuują ich w gorszej pozycji, co sprawia, iż działają oni gorzej niż ichbiali rywale (patrz ryć.13.7).Na poziomie socjalnym podstępność samospełniającego sięproroctwa jest daleko bardziej niebezpieczna.Przypuśćmy, że istnieje ogólne przekonanie, iżokreślona grupa jest głupia, tępa i nadaje się jedynie do prac pomocniczych
[ Pobierz całość w formacie PDF ]