[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.690A.Konopacki, %7łycie religijne Tatarów, s.121.691J.Słowacki, Beniowski, pieśń VII, oprac.J.Kleiner, Kraków 1923, s.224.692Księga osób spoczywających na cmentarzach wileńskich: Rossa, Bernardyński i Antokolski, oprac.J.Puchnalski, Wilno Warszawa 2008, s.22.693E.Małachowicz, Wilno, s.458.694E.Małachowicz, Wilno, s.459-462.J.Puchnalski, podaje, że cmentarz ten powstał w 1487 r.,[w:] J.Puchnalski, Księga osób, s.21.695Wilno.Przewodnik krajoznawczy, s.243.696E.Małachowicz, Wilno, s.459.697Tamże, s.460.95 Pisząc o cmentarzach wileńskich, należy również pamiętać o największym,katolickim cmentarzu, powstałym w 2 poł.XVIII w na Rossie698.Jak twierdziłJ.Puchnalski, jego początki należało datować na 1660 r.699 Cmentarz ten usytuowanyzostał w odległości ok.1 km od Ostrej Bramy.Początkowo pełnił funkcję głównegocmentarza zamiejskiego 700.Zachowane nagrobki pochodziły z początku XIX w.***Powyżej omówione zostały cmentarze wileńskie, które istniały przy kościołachzarówno w starej części miasta, jak i poza nim.Z uwagi na wyznaczone ramychronologiczny, analizie poddane zostały tylko te cmentarze, które istniały do końcaXVIII w.Problematyka XIX-wiecznych nowo powstałych cmentarzy wileńskich,między innymi z uwagi na ramy chronologiczne została przeze mnie pominięta.Większość omówionych cmentarzy nie przetrwała do czasów nam współczesnych.Zlikwidowane lub przeniesione nie pozostawiły po sobie XVIII-wiecznych nagrobków.698Za formalną datę powstania J.Puchnalski uważa r.1769, [w:] J.Puchnalski, Księga osób, s.26.699Tamże.700E.Małachowicz, Wilno, s.411.96 2.3.Zespół zamkowy, cekhauz, pałac biskupi, ratusz, Akademia WileńskaUsytuowany u zbiegu Wilii i Wilejki, zespół zamkowy był ośrodkiem historycznymmiasta 701.W jego skład wchodził: wzniesiony na górze Zamek Górny, który doprzełomu XV i XVI w., pełnił rolę głównej rezydencji książęcej; Zamek Dolny(Aleksander Jegiellończyk przeniósł swą siedzibę z Zamku Górnego), którego siećbudynków stanowiła odrębny zespół (pałac wielkoksiążęcy, arsenał stary i nowy ,stajnie, zabudowa gospodarcza); kościół katedralny (zamkowy) oraz budowle użytkupublicznego702.LEGENDA:a Zamek Górnyb Zamek Dolny1 pałacwielkoksiążęcy2 budynkigospodarcze3 nowy arsenał 4 kaplica św.Anny iBarbary5 zespół staregoarsenału 6 katedra7 dzwonnica8 dwór biskupi9 budynekTrybunałuLitewskiego10 mury obronnewg N.KitkauskasaIlustracja 7.Zabudowa zespołu zamkowego z końca XVIII w., [w:] E.Małachowicz, Wilno, s.73.701Szerzej: E.Budreika, Vilniaus pilis, Vilnius 1977; N.Kitkauskas, Vilniaus Pilys statyka irarchitektkra, Vilnius 1989, E.Małachowicz, Wilno, s.72.702Szerzej na temat Zamku Dolnego: J.I.Kraszewski, Wilno od początków, t.III, s.307-312;W.Kieszkowski, Dolny Zamek wileński, Arkady, Warszawa 1937, s.506-512; E.Małachowicz, Wilno,s.72-86.97 Kompleks Dolnego Zamku otaczały mury obronne, połączone z murami GórnegoZamku.Od strony północnej wzniesiona została baszta Twardowskiego, zaś przydworze biskupim dzwonnica.Formowanie zabudowy zamkowej odbywało się na przestrzeni kilku stuleci.Jejpoczątki sięgają XIV w.Edmund Małachowicz pisał, iż odkryto również niewielkierelikty, które należało datować prawdopodobnie na wiek XIII 703.Renesansowy styl,kompleks budynków zawdzięczał przebudowie dokonanej po pożarze z 1610 r.Tragiczne w skutkach dla zabudowy zamkowej okazały się lata okupacji moskiewskiej,podczas której [& ] brane i odbierane (zamki), niszcz[ały] w wojnę 704.Kolejnestulecia nie były łaskawe i przyniosły dalszą dewastację.Jak pisał J.I.Kraszewski W r.1797 walące się ściany zbijać poczęto 705.Wraz z pocz.XIX w.większośćbudynków została niemal doszczętnie rozebrana706.Przetrwała samotnie jedyniekatedra.Współcześnie, część z nich odbudowano i przeznaczono na muzeum.Budynki, wchodzące w skład kompleksu Zamku Dolnego, były wykorzystywanepodczas XVIII-wiecznych uroczystości rodzinnych oraz tych, które niekiedyprzybierały charakter państwowy.Szczególną rolę odgrywały: pałac wielkoksiążęcy(zwany w materiale zródłowym Zamkiem) oraz cekhauz.Pałac pełnił szczególną rolę,podczas uroczystości pogrzebowych wysokich dostojników państwowych orazkościelnych.4 grudniu 1754 r.Wilno pogrążyło się w żałobie, z powodu śmiercihrabiego, biskupa koadiutora wileńskiego Józefa Stanisława Sapiehy707.Ciało zmarłegopodczas uroczystej procesji żałobnej zostało wprowadzone do samego Zamku ,w którym to, jeden z kanoników wygłosił mowę żałobną708.Tutaj również odbyła sięczęść aktu pogrzebowego księdza koadiutora.Z Zamku korzystano także podczasobchodów świąt kościelnych, takich jak uroczystości święta Bożego Ciała.W maju1753 r., kiedy [& ] przy pięknej aeryi pogody w znacznym przytomnego Państwazgromadzeniu, oraz przybyłych z różnych miejsc ichmościów, także z pospólstwa processionaliter z Zamku aż do kościoła S.Kazimierza, przy wystawionych703E.Małachowicz, Wilno, s.73.704J.I.Kraszewski, Wilno od początków jego, t.III, s.312.705Tamże.706E.Małachowicz, Wilno, s.76.707Z.Zielińska, Sapieha Józef Stanisław, PSB, t.XXXV (1994), s.24-27; P.Nitecki, Biskupi Kościoła,s.393.708KP 1755, nr 76, Wilno 23 XII 1755.98 w mieście ołtarzach odprawiła się 709 uroczysta procesja.W ruinach Górnego Zamkulokowane były armaty i działa, które huczały podczas uroczystości pogrzebowych, orazz okazji nominacji na urząd lub konsekracji na biskupstwo.Huk armat oznajmiałmieszkańcom miasta smutną lub radosną nowinę.W skład zabudowy zamkowej wchodził również wyżej wspomniany cekauz.Na skutek zniszczenia budynku przeznaczonego na zbrojownię, AleksanderJagiellończyk ok.1500 r., przeniósł arsenał i umieścił na terenie Górnego Zamku.Na miejscu starego arsenału , za czasów Zygmunta I Starego, rozpoczęto pracebudowlane710.Ich główny etap przypadła na panowanie Zygmunta Augusta711.W 1530 r
[ Pobierz całość w formacie PDF ]