[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.wcześniejsze odczytanie wyroku), niedokładne poinformowanie jak długo rozprawa będzie się toczyć przy drzwiach zamkniętych (przy częściowym ograniczeniu jawności).Podkreśla się jednak, że choć jawność pełni doniosłą funkcję w kształtowaniu w społeczeństwie poszanowania dla prawa i wzmocnienia poczucia sprawiedliwości, to nie można dopuścić by służyła zaspokojeniu niezdrowej ciekawości i przekształcenia rozprawy w widowisko.M.Szerer zauważa, że zainteresowanie publiczności kroniką karną nie zawsze wypływa z chęci poznania prawdy o życiu społecznym.M.Lipczyńska przestrzega, że publiczność nie zawsze gromadzi się w sądzie z godnych pochwały pobudek.Niekiedy kieruje nią ciekawość i żądza sensacji.Pozytywne strony jawności są jednak tak istotne, że ewentualna widowiskowość i teatralność bądź onieśmielenie niektórych uczestników procesu jest stosunkowo mało istotnym mankamentem.Obecność przedstawicieli prasy jest konsekwencją zasady jawności.Jednak problem publikowania sprawozdań w prasie jest, wg tej autorki, kontrowersyjny ze względu na zasadę domniemania niewinności.Ale nawet dla oskarżonego, rzeczowa i rzetelna informacja jest korzystniejsza niż rozpowszechnianie plotek.A zatem z jednej strony jawność postępowania karnego może zaszkodzić interesom oskarżonego, ale z drugiej strony eliminuje dużo dla niego groźniejsze- rozprzestrzenianie się wydumanych i nieprawdziwych informacji na temat prowadzonego postępowania i niego samego.Na inne zagrożenia, jakie może nieść za sobą jawność postępowania karnego wskazuje T.Grzegorczyk.Może być mianowicie tak, że jawny proces, poprzez ukazanie mechanizmów popełniania przestępstw, stanie się szkołą ich dokonywania.Nie zgadza się z tym M.Siewierski- jego zdaniem literatura kryminalna i filmy osnute na motywach kryminalnych stanowią bez porównania silniejszy bodziec do popełnienia czynów zabronionych.Obok pokazania sposobów popełniania przestępstw mogą także wyjść na jaw prawem chronione tajemnice, zostać obrażone dobre obyczaje czy też naruszone dobro nieletniego.Stąd też niezbędne są ograniczenia i wyłączenia jawności zewnętrznej.lPrzesłanki ograniczenia i wyłączenia jawności rozprawy głównej.lWyłączenie jawności ma miejsce, kiedy rozprawa dotyczy wniosku prokuratora o umorzenie postępowania z powodu niepoczytalności sprawcy i zastosowanie środka zabezpieczającego (art.359 § 1 k.p.k.).Decyduje o tym potrzeba rozważenia przez sąd okoliczności wykraczających poza wydarzenie przestępne, związane ściśle z osobowością oskarżonego.Sfera ta nie powinna więc podlegać powszechnej dostępności.Niejawna jest również rozprawa dotycząca pomówienia lub znieważania (art.359 § 2 k.p.k.).W wypadku tych przestępstw rozprawa odbywa się jednak jawnie na wniosek pokrzywdzonego.Obydwie podstawy wyłączenia jawności (z § 1 i 2) nie wymagają wydania przez sąd postanowienia w tej materii.Rozprawa jest niejawna ex lege.W wypadku natomiast złożenia przez pomówionego lub znieważonego wniosku o rozpatrzenie sprawy na jawnej rozprawie, sąd wydaje w tej kwestii postanowienie.Także w przypadku odczytywania zeznań świadka anonimowego (art.393 § 4 k.p.k.), rozprawa jest niejawna w tym fragmencie jej przebiegu.Sąd wyłącza jawność rozprawy w całości albo w części, jeżeli jawność mogłaby: 1.wywołać zakłócenie spokoju publicznego, 2.obrażać dobre obyczaje, 3.naruszyć ważny interes prywatny (podstawy te zachodzić będą w szczególności wówczas, gdy przedmiotem rozpoznania będą sprawy o przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności), 4.ujawnić okoliczności, które ze względu na ważny interes państwa powinny być zachowane w tajemnicy (art.360 § 1 k.p.k.).Przepis dotyczący ujawnienia okoliczności, które ze względu na ważny interes państwa powinny być zachowane w tajemnicy, stanowi uzupełnienie przepisu odnoszącego się do wyłączenia jawności w wypadku przesłuchiwania świadka zwolnionego od obowiązku zachowania tajemnicy (art.181 § 1 k.p.k.).Ujawnienie tajemnicy może bowiem nastąpić nie tylko na skutek przesłuchania świadków, ale również poprzez przeprowadzenie innych czynności, np.odczytania dokumentów.Przepis art.360 § 2 k.p.k.dotyczy wyłączenia jawności rozprawy na żądanie osoby, która złożyła wniosek o ściganie karne.Jeszcze przed uchwaleniem tego przepisu wypowiadano się w doktrynie o konieczności takiego uregulowania, ze względu na potrzebę ochrony interesu prywatnego pokrzywdzonego.Za wyłączeniem jawności przemawiałby charakter przestępstw, godzących w intymną sferę życia lub szczególne więzi łączące pokrzywdzonego ze sprawcą.Wymienione powyżej podstawy obligują sąd do wyłączenia jawności rozprawy w całości lub części.Natomiast art.360 § 3 k.p.k.dotyczy fakultatywnego wyłączenia jawności, jeżeli choćby jeden z oskarżonych był nieletni lub na czas przesłuchania świadka, który nie ukończył 15 lat.W tych przypadkach wyłączenie jawności wymaga wydania postanowienia (art.93 § 1 k.p.k.), które nie podlega zaskarżeniu (art.459 k.p.k.) [ Pobierz całość w formacie PDF ]