[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Dotyczą one zarówno rozliczeń transakcji kompensacyjnych, jak i transakcji za pośrednictwem pieniądza.Rozliczenia w warunkach transakcji kompensacyjnychPomocne w rozliczeniach kompensacyjnych są dwustronne i wielostronne umowy o międzynarodowym obrocie finansowym.Dzielą się one na umowy rozrachunkowe oraz umowy płatnicze.Umowy rozrachunkowe - nazywane także często kliringowymi (ang.clearing - rozrachunek; rozliczenie) - są to umowy niedopuszczające do transferu walut wymienialnych pomiędzy krajami.Ich istota sprowadza się do przestrzegania dwóch zasad:-pierwszej: dwa kraje się umawiają, że ich wszystkie wzajemne należności finansowe będą wpłacane w każdym z nich na specjalne rachunki przez importerów lub inne osoby fizyczne, mające zobowiązania wobec osób fizycznych i prawnych drugiego kraju;- drugiej: w momencie płatności, wierzyciele (np.eksporterzy) zgłaszają siędo instytucji prowadzących rachunki specjalne w ich krajach i otrzymują należności ze środków pochodzących z wpłat dłużników w tych samych krajach.Funkcjonowanie rozliczeń kliringowych jest związane z koniecznością zawierania umów handlowych, szczegółowo regulujących warunki wymiany gospodarczej między uczestnikami rozliczeń.Zwłaszcza jest ważny precyzyjnie ustalony limit wzajemnych płatności w danym okresie, gdyż pozwala na sprawne funkcjonowanie tego typu rozliczeń.Umowy te często zawieraj ą także uzależnienie zgody jednego kraju na eksport danego towaru, od importu z drugiego kraju większych ilości innego towaru.Formą umowy rozrachunkowej jest wielostronna kompensata dodatnich i ujemnych sald umów handlowych (tzw.switch-trading), której istotą jest rozszerzanie obszaru obowiązywania umowy rozrachunkowej na większą liczbę krajów w nadziei, że to ułatwi wzajemną kompensatę sald.Odwołanie się do tej formy jest połączone z koniecznością zawierania dodatkowych umów między zainteresowanymi stronami operacji, które określają wartość towarów podlegających kompensacie, ich ceny i rodzaje według szczegółowej specyfikacji.W rozliczeniach kompensacyjnych ważną rolę pełnią także umowy płatnicze.Są nimi uzgodnienia dotyczące maksymalnej kwoty walut wymienialnych, jaką strony zobowiązują się przekazać wzajemnie za import.Aby dawała ona pełną gwarancję wyrównywania dwustronnego bilansu płatniczego, jej integralną częścią musi być postanowienie o „kredycie technicznym".Dopuszcza ona możliwość wystąpienia przejściowej nierównowagi w okresie trwania umowy, która jest wyrównywana w razie niemożności jej zrównoważenia przed końcem okresu umowy dodatkowym transferem walut wymienialnych, dewiz ł złota.Kompensata ta ma charakter automatyczny, to znaczy, że jest realizowana bez konieczności zawierania dodatkowych umów międzynarodowych.Rozliczenia w warunkach transakcji z udziałem pieniądzaUmowy rozrachunkowe i płatnicze, będące podstawą rozliczeń transakcji kompensacyjnych, są traktowane przez większość krajów jako przejściowe i jako zło konieczne.Formą pożądaną są natomiast rozliczenia z udziałem pieniądza.Ich funkcjonowanie jest jednak uwarunkowane ramami instytucjonalnymi i ekonomicznymi, zwłaszcza istnieniem walut międzynarodowych i ich wymienialności oraz rynku walutowego.Jednym z podstawowych warunków funkcjonowania systemu rozliczeń opartych na pieniądzu jest istnienie walut międzynarodowych.Za takowe zaś się uważa wszystkie rodzaje pieniądza używanego powszechnie i w długim okresie we wzajemnych rozliczeniach przez kraje trzecie (z których żaden nie jest emitantem) i pełniącego w nich funkcje miernika wartości, środka płatniczego i środka gromadzenia rezerw.Są one pełnione przez poszczególne waluty w różnym zakresie.Funkcje, zakres i zasięg ich pełnienia przez poszczególne waluty międzynarodowe, a także to, kto jest ich emitantem, wskazują jednocześnie na kryteria ich klasyfikacji.Stosując kryteria funkcji i jej zakresu oraz wskazanie emitanta, walutą międzynarodową może być: złoto, pieniądz narodowy kreowany przez narodowe władze monetarne poszczególnych państw oraz pieniądz międzynarodowy, kreowany przez międzynarodowe instytucje finansowe.Ze względu na zasięg (skalę) realizowanych funkcji, waluty międzynarodowe dzielą się na waluty światowe i waluty regionalne.Walutą światową jest pieniądz o zasięgu międzynarodowym.W systemie waluty złotej był nim funt szterling, w systemie z Bretton Woods dolar amerykański, a w systemie wielowalutowym, obok dolara amerykańskiego, jest nim także marka niemiecka i jen japoński oraz tzw.specjalne prawa ciągnienia (SDR) MFW, pełniące rolę pieniądza światowego.Z walutą światową ściśle jest powiązane pojęcie pieniądza światowego, to jest takiego pieniądza, który służy do regulowania (wyrównywania) sald bilansów płatniczych.W systemie waluty złotej, jego rolę pełniło złoto, później dolar amerykański, a obecnie - oprócz niego - inne waluty (tzw.rezerwowe), takie jak waluty światowe i SDR-y.Oznacza to, że struktura pieniądza światowego ulega zmianie, w której jednak ciągle rolę wiodącą odgrywa dolar amerykański.Walutą regionalną jest pieniądz narodowy, będący walutą międzynarodową o zasięgu międzynarodowym.Walutami tego typu są, między innymi: frank francuski, funt szterling i frank szwajcarski.Pieniądz międzynarodowy, będący walutą międzynarodową o zasięgu regionalnym, bywa nazywany pieniądzem regionalnym.Przykładem takiego pieniądza jest ECU, będący pieniądzem międzynarodowym krajów Europejskiego Systemu Walutowego.Istnienie i funkcjonowanie walut międzynarodowych jest ściśle związane z rynkiem walutowym oraz wymienialnością walut.Pośrednikiem w transakcjach kupna i sprzedaży walut obcych jest rynek walutowy.Jest on zespołem wszystkich instytucji i osób wymieniających waluty obce oraz reguł rządzących zawieraniem transakcji (kupna i sprzedaży) walutowych.Ma wymiar krajowy i międzynarodowy.Pierwszy wymiar ma miejsce, gdy uczestnikami rynku walutowego są głównie krajowe banki komercyjne, zawierające transakcje w związku z obrotem kapitałowym lub handlowym.Drugi zaś ma miejsce, gdy transakcje są zawierane przez uczestników z różnych krajów.W ślad za tym przez międzynarodowy rynek walutowy rozumie się często transakcje walutowe zawierane między uczestnikami różnych rynków narodowych lub ogół tego rodzaju transakcji zawieranych w skali międzynarodowej.Z rynkiem walutowym ściśle się wiąże pojęcie i funkcjonowanie kursu walutowego, rozumianego jako cena płacona w walucie krajowej za jednostkę waluty obcej lub cena waluty krajowej wyrażona w walucie obcej.Kurs walutowy, jako cena pieniądza zagranicznego, pełni funkcje informacyjną i cenotwórczą
[ Pobierz całość w formacie PDF ]