[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Człowieka takiego cechuje postawa aktywna, niezależność od innych ludzi, umiejętność podejmowania decyzji, ale również poczucie odpowiedzialności za ich planowanie i wykonanie.Jednak skrajna wewnątrzsterowność może doprowadzić do nieliczenia się z wymogami otoczenia, przybierając czasem formę wyobcowania (alienacji).Z koncepcją zewnątrz- i wewnątrzsterowności wiąże się poczucie umiejscowiania kontroli - przekonanie o źródle kontroli i wzmocnień.To wymiar osobowości, którego bieguny stanowią takie zjawiska, jak przekonania o wewnętrznej kontroli wzmocnień lub brak takiego przekonania.Wiąże się to bardziej z cechami osobowości, niż z reakcjami na daną sytuację.Poczuciu zewnętrznego umiejscowienia kontroli sprzyja między innymi autokratyczne wychowanie.Nie wytwarza się wówczas okazji do sprawdzenia przez jednostkę własnych możliwości do sposobów zachowania się człowieka.Wpływa na to również zmienność wymagań i oczekiwań.Wewnętrznemu umiejscowieniu kontroli sprzyja wychowanie demokratyczne.Dla zrozumienia zachowań przystosowawczych i nieprzystosowawczych bardzo ważne sąTeorie o wyuczeniu bezradnościDo napisania książki przez Sulivana „Optymizmu można się nauczyć” doszło całkiem przypadkowo, w wyniku zapotrzebowania na taką pozycję dla agentów ubezpieczeniowych.W wyniku badań okazało się, że wiele niepowodzeń agentów ubezpieczeniowych wynikało z ich pesymistycznego wyjaśniania swoich niepowodzeń.Stąd w psychologii klinicznej ważnym elementem jest to, na ile pacjent odnosi wszystko do siebie, a na ile do sytuacji.Człowiek nabiera przekonania, że jego kontrola jest nieefektywna i oczekuje, że również w przyszłości w innych sytuacjach nie będzie miał wpływu na osiąganie rezultatu, że nic się nie da zrobić.Jest to początek procesu rozwijania w sobie pesymizmu, co z kolei jest związane z reakcjami depresyjnymi.Stąd przy takim poczuciu bezradności zagrożenie kliniczne jest bardzo duże.Zachowanie takie według Sulivana prowadzi do pewnych konsekwencji.Pojawiają się przede wszystkim deficyty poznawcze.Oznacza to, że człowiekowi zaczyna się wydawać, iż nie ma takiej sytuacji, w której będzie on zdolny do zapanowania nad nią, gdyż trudno jest objąć swoją uwagą i kontrolą to, co się wokół nas dzieje i nie potrafi przewidzieć jej dalszego rozwoju.Druga konsekwencja są deficyty motywacyjne (rezygnacja i wycofanie, defetyzm).Trzecim deficytem, jest deficyt emocjonalny (bezradność, lęk, obawa, depresja, smutek, przygnębienie).Model wyuczonej bezradności opiera się na tym, że po powtarzających się niepowodzeniach, kiedy jednostka chce kontrolować daną sytuację, rezygnuje z tego.Ale bezradnością można również „zarażać” się od innych ludzi, zwłaszcza od grupy, z którą dana jednostka się identyfikuje.prof.dr hab.Jan Tylka wykład VIpsychologia kliniczna1 [ Pobierz całość w formacie PDF ]