[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Nie można też powiedzieć, że zmuszaciała niebieskie do poruszania się wbrew ich natu-rze jakaś większa siła (bo cóż może być silniejszegood nich?).Zostaje tedy, że ruch gwiazd zależy odich woli.Kto to rozumie, a jednak zaprzecza istnieniu bo-gów, postępuje nie tylko niemądrze, lecz i bezbożnie.I zaiste niewielka to różnica, czy ktoś zupełnie od-rzuca byt bogów, czy tylko odbiera im wszelką 98troskliwość i działalność.Bo mnie się zdaje, że ten,kto nic nie robi, zgoła nie istnieje.Byt bogów jestwięc tak oczywisty, iż temu, kto go nie uznaje,prawie nie byłbym skłonny przyznać zdrowegorozsądku.Pozostaje nam teraz rozważyć, jaka jest naturabogów.Najtrudniejszą rzeczą jest tutaj odwieśćmyśl od tego, do czego przyzwyczaiły się naszeoczy.Trudność ta sprawiła, że zarówno ciemnygmin, jak i podobni do niego pod względem nie-wiedzy filozofowie nie są w stanie nic o bogachnieśmiertelnych pomyśleć, jeśli nie przedstawią ichsobie pod ludzkimi postaciami.To bezzasadne mnie-manie obalił już Kotta i nie potrzebuję się nimzajmować.Ponieważ jednak na podstawie pewnychwłaściwych dla naszego umysłu pojęć przeczuwamynajpierw, że bóstwo jest istotą żyjącą, a następnie,że w całym świecie nie ma nic doskonalszego odniego, nie wiem, co by temu naszemu przeczuciui tym pojęciom odpowiadało lepiej niż to, że czymprędzej uznam za istotę żywą oraz za bóstwo właśnieten świat, którego nic nie może przewyższać podwzględem doskonałości.Epikur, który był człowiekiem bynajmniej nienajzdolniejszym do żartów i pod tym względem wcalenie przypominał swych rodaków, może sobie kpićz tego, jak tylko chce.Niech sobie mówi, że niepotrafi zrozumieć, co to za bóstwo stale obracającesię i okrągłe! Nigdy nie odwiedzie mnie od tego, 99co zresztą sam potwierdza.Bo i on uznaje byt bo-gów, gdyż musi istnieć jakaś wyższa, najdoskonal-sza ze wszystkich istota.A przecież nie ma nic do-skonalszego od świata.I nie ulega wątpliwości, żeżywa istota mająca czucie, rozum i mądrość jestdoskonalsza od stworzenia, któremu tego wszyst-kiego brakuje.Idzie za tym, że świat jest istotą żywą,mającą czucie, rozum i mądrość.A stąd z koleiwynika, że świat jest bóstwem.Lecz za chwilę zro-zumiemy to jeszcze lepiej, przypatrując się rzeczomstworzonym przez świat.Tymczasem, Wellejuszu, niedawaj, proszę, do poznania, że wy nie macie w tymprzedmiocie żadnej zgoła nauki.Mówisz, że stożek,walec i ostrosłup wydają ci się piękniejsze od kuli.Macie nowy sposób oceniania rzeczy widzianych.Może na pierwszy rzut oka bryły te są poniekądpiękniejsze, lecz ja nie podzielam tego poglądu.Boczy jest coś piękniejszego od jedynego kształtu, któryobejmuje zamknięte w sobie wszystkie inne kształtyi nie może mieć żadnych chropowatości, żadnychkrawędzi, żadnych wcięć w postaci kątów czy zagięć,żadnych części wystających i żadnych wgłębień?Ponieważ zaś najbardziej wyróżniają się dwa kształty;spomiędzy brył kula, czyli po łacinie globus (takbowiem chcę przetłumaczyć grecki wyraz ������),a z płaskich figur krąg czy koło, które po greckunazywa się ������, przeto jedynie te dwa kształtyodznaczają się tym, że wszystkie ich części są jaknajbardziej podobne do siebie, że najdalej położonepunkty są jednako oddalone od środka i że nie ma niclepiej domierzonego od tych kształtów.Lecz jeżeli 100tego nie pojmujecie, boście nigdy nie dotknęli owegopouczającego piasku, czyż nie mogliście jako filo-zofowie przyrody zrozumieć nawet tego, że tak rów-nomierny ruch ciał niebieskich i tak stały pośródnich porządek nie może być zachowany w żadnejfigurze, jeno w kuli? Toteż nie można przytoczyćbardziej nierozważnych twierdzeń niż wasze.Boprzecież nauczacie, że nie ma pewności, czy światten jest okrągły; że może on mieć także inny kształti że istnieją niezliczone światy, z których każdy mainną postać.Gdyby Epikur nauczył się przynajmniej,ile czyni dwa razy dwa, na pewno by tak nie po-wiedział.Ale ponieważ to, co jest najlepsze, oceniałwedle swego sklepionego podniebienia, nie zauważył,jak mówi Enniusz,  sklepienia nieba" [ Pobierz całość w formacie PDF ]