[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Podobne formy osadnicze występują zwłaszcza w okręgach gór-niczych.Jeszcze inną formą osadniczą, której powstanie wią\
e się z współ-czesnymi procesami urbanizacyjno-industrialnymi, jest tzw.mega-lopolis.Jest to rozległa strefa zurbanizowana powstała z połączeniasię wielu miast o ró\
nej wielkości.Najstarsza i największa tego typuforma istnieje na wschodnim wybrze\
u Stanów Zjednoczonych, ciągnącsię pasem szerokości kilkudziesięciu kilometrów od Waszyngtonu doBostonu.Obszar ten zamieszkuje ok.20% ludności Stanów Zjed-noczonych.Mniejsza strefa tego typu rozciąga się w okręgu WielkichJezior w Stanach Zjednoczonych oraz w Japonii: Tokio - Jokohama.Z funkcjonowaniem wielkich ośrodków miejskich wią\
e się wielezjawisk, zarówno pozytywnych, jak i negatywnych.y
ródłem korzyści płynących z koncentracji ludności i gospodarki są:- mo\
liwości lepszego wykorzystania infrastruktury technicznej;- większa wydajność pracy;- większa mo\
liwość wyboru rodzaju pracy;- łatwość kooperacji sąsiadujących ze sobą zakładów przemysłowych;- łatwość kontaktu z placówkami naukowo-badawczymi;- dogodne warunki korzystania z wyspecjalizowanych placóweksłu\
by zdrowia, placówek handlowych, finansowych i kulturalnych.Do negatywów funkcjonowania wielkich form osadniczych nale\
yzaliczyć:- wysokie koszty zaopatrzenia w niezbędne surowce i materiały;- wysokie koszty usuwania zanieczyszczeń przemysłowych i komunalnych;- trudności w zaopatrzeniu ludności i zakładów przemysłowychw wodę;- przecią\
enie komunikacji miejskiej;- pogorszenie się warunków środowiskowych;- wzrost kosztów budownictwa;- szerzenie się chorób związanych z przecią\
eniem systemunerwowego człowieka;- wzrost przestępczości i patologii społecznej;- obni\
enie się bezpieczeństwa mieszkańców.Podejmowane próby hamowania rozwoju du\
ych miast okazują sięnieskuteczne.4.13.Z
WIATOWE PROBLEMY ENERGETYCZNEZu\
ycie energii w świecie od 1950 r.zwiększyło się ponad czterokrotnie.Du\
y udział w tym mają w pewnym stopniu gospodarstwa domowe, aleprzede wszystkim silnie rozwijająca się gospodarka krajów uprzemysło-wionych.Energia stanowi siłę napędową gospodarki ka\
dego kraju.W roku 1987 liczba ludności świata przekroczyła 5 miliardów,w połowie 1999 r.osiągnęła 6 miliardów, a w w roku 2025 prawdopodob-nie będzie a\
8 miliardów ludzi.Jednocześnie wzrośnie zapotrzebowaniena energię.Wyprodukowanie potrzebnej ilości energii za pomocątradycyjnych technik pociągnie za sobą wiele trudnych do rozwiązaniaproblemów.Spalanie paliw mineralnych powoduje ogromne zanieczyszczenieatmosfery, co mo\
e wywołać trudne do przewidzenia skutki klimatycznei inne.Konieczne jest zatem szukanie nowych sposobów zaspokojeniapotrzeb energetycznych.Kraje pragnące przyspieszyć procesy industriali-zacji będą zapewne korzystały przede wszystkim z najtańszych nośnikówenergii, tzn.z węgla.Wymagać to będzie opracowania technologiipozwalającej w istotny sposób zredukować negatywny wpływ tejenergetyki na środowisko.Odpowiednie rozwiązania technologiczne ju\
istnieją, natomiast problemem jest zdobycie środków na instalacjęstosownych urządzeń.O mo\
liwości postępu w tradycyjnej energetyceświadczy między innymi fakt, \
e o ile w 1950 r.do produkcji jednejkilowatogodziny zu\
ywano ok.580 g węgla kamiennego, to w latach 90.tylko 330 g.W wielu krajach trwają prace nad wykorzystaniemw energetyce zgazyfikowanego węgla, co pozwoliłoby na zastosowanieturbin o sprawności 50%, wobec 40% maksymalnej sprawności konwenc-jonalnych siłowni parowych.Instaluje się urządzenia eliminujące nadmiarsiarki i tlenków azotu emitowanych do atmosfery.Nie wystarczy tojednak do uniknięcia zagro\
eń związanych z efektem cieplarnianym.Rozwiązanie problemu produkcji potrzebnej ilości energii będzieprawdopodobnie wymagało przynajmniej częściowej rezygnacji zespalania paliw kopalnych.Tymczasem w 1993 r.uzyskiwano z nich 90%światowej energii; udział ropy naftowej wynosił 40%, węgla 27%, gazuziemnego 20%, energii wodnej, geotermalnej i wiatrowej - 3% oraz energiijądrowej ok.7%.Wobec małej, jak dotychczas, wydajności innych z
ródełenergii, wśród podstawowych działań, które pozwolą uniknąć katastrofyekologicznej, a jednocześnie zaspokoją potrzeby energetyczne świata,wymienia się oszczędne gospodarowanie we wszystkich dziedzinach.Do niedawna uwa\
ano, \
e przed efektem cieplarnianym mo\
euratować ludzkość tylko energetyka jądrowa.Po katastrofie w Czarno-bylu zapanowało przekonanie, \
e ryzyko związane z u\
ytkowaniemenergii jądrowej jest nie do uniknięcia.Nadzieje wią\
e się z tzw.niekonwencjonalnymi z
ródłami energii.Wszystkie dotychczasowe rozwiązania są mało wydajne i niezwyklekosztowne.W ostatnich kilku latach produkcja energii ze z
ródeł odnawialnychrozwija się 10-krotnie szybciej ni\
przemysł paliw kopalnych.Głównąprzyczyną jest obawa o przekroczenie bariery ekologicznej systemuZiemi.Postęp wią\
e się między innymi z nowymi rozwiązaniamitechnologicznymi.Je\
eli chodzi o energię wiatrową, to koszt wy-tworzenia l kWh w tym sektorze od 1980 roku zmalał prawiepięciokrotnie.Obecnie moc zainstalowanych elektrowni wiatrowych naświecie zbli\
a się do 10 000 MW.Z tego na Niemcy przypada ponad2000 MW, a na 4 kraje: Niemcy, Danię, Hiszpanię i Indie łącznie prawie80% mocy.Udział energii wiatrowej w produkcji energii elektrycznejw Danii wynosi 7% i jest najwy\
szy na świecie.Za tą czołówka podą\
ająHolandia, Chiny, Wielka Brytania i Stany Zjednoczone.Drugi segment energetyki niekonwencjonalnej to produkcja energiiuzyskiwana z ogniw fotowoltaicznych.Ogniwa te są instalowane nadachach.Najszybciej produkcja energii z tego z
ródła rośnie w Nie-mczech oraz w Japonii, a ponadto w Stanach Zjednoczonych, Holandii,Włoszech, Szwajcarii.Stany Zjednoczone i UE ogłosiły program milion dachów słonecznych" mający na celu rozwijanie produkcjienergii z energii słonecznej.W 1995 r.w UE zainstalowanych było 6,5min m2 kolektorów fotowoltaicznych.Jednak\
e największy segment energetyki niekonwencjonalnej stanowiw dalszym ciągu produkcja energii z biomasy.W krajach uprzemysłowio-nych zu\
ycie biomasy i odpadów wynosiło 141 min ton równowa\
nika ropy3naftowej, co stanowiło około /4 energii produkowanej ze z
ródełodnawialnych.W wykorzystaniu biomasy do produkcji energii przodująSzwecja, Niemcy, USA, Japonia i Finlandia; np.w Finlandii z odpadówuzyskuje się około 10% produkowanej energii elektrycznej.W Polsce udział z
ródeł energii odnawialnej jest bardzo mały.Małe efekty dały próby wykorzystania ró\
nicy temperatury wódpowierzchniowych i wglębnych oceanu w strefie miedzyzwrotnikowej.Skromne były równie\
skutki wykorzystania energii pływów morskich i falmorskich do produkcji energii elektrycznej.Pierwszą elektrownię wykorzys-tującą pływy morskie uruchomiono u ujścia rzeki Rance we Francji [ Pobierz całość w formacie PDF ]