[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.A kto wie, możeprzyjdzie skądś jakaś pomoc.Trzeba się utrzymać, przetrwać. .Tyle że wtedy Kazika z nią nie będzie.Przed końcem powstania na polecenie dowódcy wyjdzie na aryjską stronę, aby skontaktować sięz Icchakiem Cukiermanem, który ma załatwić pomoc.Ale nie uprzedzajmy wydarzeń. DZIZ.1995Rozmowa Kazika Ratajzera z Markiem EdelmanemAódz 1995Kazik: Chciałem Cię zapytać, jak zginęła Debora Baran.Marek: Kto? To była dziewczyna w tej grupie, w której zginął Abram Eiger. Z jakiej grupy? Z grupy Gutmana. Nie pamiętam.Te pięć osób, które zginęły na Franciszkańskiej 30, to byli chłopcy.Czy ona nie wyszła i nie zginęła w tejfabryce? Nie wiem. Debora Baran była w grupie Gutmana. To z grupy Gutmana w getcie zginęły dwie osoby z pięciu, ale imion nie pamiętam.To było w czasie pierwszego nalotu, niepamiętam daty, chyba 1 maja.Tak, 1 maja, wiercili dziury w murze.Zginęło tam pięciu chłopców.Z tych, których pamiętam, byłtam na pewno Staszek Braunstein.Ale nie słyszałem o żadnej dziewczynie, która tam zginęła.Wtedy zginęli ci, którym się zdawało, że wiedzą lepiej, jak trzeba iść.A jak ona zginęła? Potem zginęło trzech chłopców towtedy, gdy musieliśmy zasypać przejście z Franciszkańskiej na Nalewki.Ale to byli chłopcy, tam dziewczyn nie było.Ja w każdymrazie nie pamiętam.Ona nie wyszła z getta? Nie pamiętam, bo to była grupa Gutmana. Więc nie wiem, jak zginęła Debora Baran. wczoraj:powstanie (19 kwietnia 1943)Na początku kwietnia, czekając na rozpoczęcie walki, grupa Gutmana przekopuje tunel od terenówszczotkarzy do bramy getta i umieszcza pod nią minę.Nocą 19 kwietnia na warcie stoi akurat Kazik o czwartej nad ranem słyszy dochodzące z gettacentralnego pierwsze strzały.Niemcy na razie do nich nie jadą, tylko z daleka widać, jak na początku Nalewek gromadzą sięsamochody pancerne, armatki i kolumny esesmanów. Idą jak na wojnę powie jeszcze Kazik do stojącej obok dziewczyny i poprawi pistolet VISoraz tkwiący za pasem jedyny granat.Więc jest 19 kwietnia 1943 roku, popołudnie.Może siedemnasta?Niedaleko, w rejonie getta centralnego, milknie właśnie palba karabinowa.Po kilkunastu minutachulicą Wałową, a zatem na terenie szczotkarzy, tu gdzie jak to dumnie brzmi! stacjonujedziesięcioosobowy oddział, w którym jest i Kazik, więc tu właśnie przejeżdża powolutku samochódz megafonem.Niemcy ogłaszają, że nie, że nie będzie żadnej wywózki, że nie wolno się kierowaćpodszeptami bandytów, że trzeba się stawić normalnie w pracy, że bandytów już spacyfikowano.Ale równocześnie docierają kurierzy z centrum świadkowie walk, którzy na własne oczywidzieli, ilu Niemców zginęło.Kazik jest jak w amoku.Chce walczyć.Chce zabijać Niemców.Zresztą mało kto z członkóworganizacji tego nie chce nie po to tyle ćwiczyli, czekali, patrzyli bezradnie na terror, żeby terazdać się nabrać na niemieckie apele.Nikt nie daje się nabrać.Już o zmierzchu Kazik ze swego posterunku w mieszkaniu na Wałowej widzi patrole niemiecko-ukraińskie dla zabawy strzelające w okna.Bojowcy mają jednak za mało broni i amunicji, żeby jużteraz odpowiadać ogniem.Zwitem 20 kwietnia jednak i tu zaczyna się walka: Kazik, stojący teraz na warcie przy bramie naulicy Wałowej, dostrzega nadjeżdżającą kolumnę SS i alarmuje pozostałych powstańców.Jegodowódca Henoch Gutman, widząc to, wyrywa mu zapalnik z ręki, Kazik krzyczy po polsku Zapal! ,a Henoch naciska guzik, gdy Niemcy przejeżdżają przez bramę wjazdową połowa z nich już jestw getcie, a połowa na zewnątrz.Pod wkraczającą kolumną wybucha wielka, kilkunastokilogramowamina.Zaczyna się regularny ostrzał.Niemcy, zaskoczeni, początkowo się wycofują, ale wracają po godzinie teraz już są dużoostrożniejsi, już nie wchodzą zdecydowaną, zwartą kolumną, tylko skokami skradają się podścianami kamienic.Jeszcze próbują łgarstwem przeciągnąć mieszkańców na swoją stronę oto idziez białą flagą w ręku parlamentariusz, dyrektor zakładów szczotkarskich, i krzyczy, że nic im nie grozi,żeby się poddali.Strzelają w jego kierunku.Ucieka
[ Pobierz całość w formacie PDF ]